SÜRDÜRÜLEBİLİR KOZMETİK MÜMKÜN MÜDÜR?

Günlük kullandığınız makyaj pamuklarının yılda kaç parçaya eşdeğer olduğunu hiç merak ettiniz mi? Birçok insan günlük hayatında düzenli olarak pamuk kullanıyor. Bazıları makyaj temizlemek için, bazıları ise cilt bakımı için pamuk kullanıyor. Ancak makyaj pamuğu tek kullanımlık bir ürün olduğu için kullanılmış pamuk tekrar kullanılamaz. Bu da sürdürülebilirlik açısından büyük bir sorundur. Makyaj pamuklarının zararlarını ve bunları nasıl en aza indirebileceğinizi hiç düşündünüz mü?

Bunlara geçmeden önce neleri tartışacağımıza bakalım.

• Sürdürülebilir kozmetik nedir?
• Makyaj pamuğunun sürdürülebilirlik için önemi nedir?
• Makyaj pamuğu yerine ne kullanılabilir?
• Yeniden kullanılabilir pamukların özellikleri nelerdir?

Sürdürülebilir kozmetiğin ne olduğunu anlamak için öncelikle sürdürülebilirliğin ne olduğunu bilmek gerekir. Sürdürülebilirlik kelimesi ilk olarak 1983 yılında yayınlanan Birleşmiş Milletler raporunda geçmektedir. Bu raporda sürdürülebilirliğin, gelecek nesillerin yaşamlarını tehlikeye atmadan kendi ihtiyaçlarımızı karşılamakla ilgili olduğu söyleniyor. Sürdürülebilirliğin birçok ilkesi var ve bu ilkelerin temel amacı daha az atık çıkartmak ve geri dönüşüm sağlamaktır. Şu an içinde bulunduğumuz çağın bir sonucu olarak hızlı tüketim alışkanlıklarına sahibiz. Bu sürdürülebilirliğe aykırıdır. Hızlı tüketimden sürdürülebilir tüketime geçmek doğal hayata verilen zararı en aza indirmek için önemlidir. Sürdürülebilirlik birçok alana ve kategoriye ayrılır. Ben sürdürülebilir kozmetikler hakkında konuşacağım. Sürdürülebilir kozmetik kavramı şirketten şirkete değişmektedir. Bazı şirketler ürünlerinin içeriğinin doğal olduğundan emin olarak kendilerini sürdürülebilir olarak adlandırırken, diğerleri ürünlerin ambalajları geri dönüştürülebilir olduğu için kendilerini sürdürülebilir olarak adlandırmaktadır. Bazı şirketler ise üretim aşamasından tedarik sürecine kadar ürettikleri karbon emisyonlarını dengeleyerek sürdürülebilir olduklarını iddia etmektedirler. Kullanıcı açısından bakıldığında ise en önemli kriter, kullanılan ürünün yeniden kullanılabilmesi veya geri dönüştürülebilmesidir. Kozmetik alanında birçok ürün uzun süreli kullanım sağlayan ürünlerdir. Bu ürünlerin kullanımında önemli olan son kullanma tarihinden önce ürünü tamamen bitirmek ve ihtiyaç duyulduğunda yenisini almaktır. İçerik olarak sürdürülebilir ürünler daha fazla yağ içerir. Bu sayede sürdürülebilir kozmetik ürünler daha etkili, uzun süreli ve çevre dostu olarak adlandırılır.

Günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün, üretimi sırasında yüksek miktarda karbon salınımına neden olmaktadır. Üstelik bu ürünlerin bir kısmı tek kullanımlıktır. Bu ürünlere en büyük örnek pamuklu yuvarlaklardır. Makyaj pamuğu üretim, tüketim ve geri dönüşüm açısından sürdürülebilir olmayan bir üründür. Pamuk sentetik ürünlere göre daha sürdürülebilir olmasına rağmen, üretiminde aşırı su ve tarım ilacı kullanımı gibi yoğun tarım yöntemleri kullanılmaktadır. Kullanılan fazla su ve pestisitler ekosistemi tehdit etmektedir. Ayrıca pamuk üretiminde su, toprak ve enerji gibi doğal kaynaklar da kullanılmaktadır. Geleneksel pamuk yetiştiriciliği sürdürülebilir değildir. Buna ek olarak, bir kilogram pamuk üretmek için 20.000 litreden fazla su gerektiğini belirtmek isterim. Bu istatistiğe göre, ortalama 100’lü makyaj pamuğu paketini üretmek için yaklaşık 3.100 litre su kullanıldığı hesaplanmaktadır. [1] Ayrıca pamuk sentetik gübrelerle üretilmektedir. Bu gübrelerin üretimi yıllık küresel enerji tüketiminin %1,5’ini oluşturmaktadır. [2] Sentetik gübreler kullanıldıkça toprağı bozar ve daha az karbon tutmasına neden olur. Ayrıca bu kimyasallar sürekli kullanılırsa sera gazları artar. Pamuktan üretilen makyaj pamukları ilk başta tıbbi amaçlar için kullanılmaktaydı. Kozmetik sektörünün büyümesi ve yaygınlaşmasıyla beraber Tıbbi amaçla kullanılan pamuklar kozmetik amacıyla da kullanılmaya başlandı. 1970 yılında çıkan pamuklu pedlerin ilk patenti 1973 yılına aittir. Standart pamuk pedleri 57 milimetre çapındayken, 1990 yılında artan taleplerle birlikte farklı varyasyonlar ortaya çıkmaya başladı ve günümüze kadar geldi. [4] Bugün hala farklı varyasyonları mevcuttur. Rakamlardan ve hesaplamalardan çok bahsettik ama söylemek istediğim birkaç şey daha var. Yazının girişinde günde kaç parça pamuk kullandığınızın yılda kaç parçaya denk geldiğini merak edip etmediğinizi sormuştum. Günde 2 adet makyaj pamuğu kullanırsanız bir yılda toplam 730 adet makyaj pamuğu kullanmış olursunuz. Ve bu pamukların hiçbiri geri dönüştürülmüyor! Kullanılmış makyaj pamuğu evsel atık olarak sınıflandırıldığı için geri dönüştürülemez. Bunun da ötesinde, satın alınan makyaj pamuklarının paketleri de plastikten yapılıyor. Bu da çevreye zarar vermektedir. Çevreyi ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını korumak için makyaj pamuğu tüketimini azaltmak veya çevre dostu ikame ürünlere geçmek sürdürülebilir bir yaşama adım atmak için iyi bir seçenektir. Peki nedir bu ürünler?

Yoğun bir günün ardından makyaj temizlemek birçok kişi için zahmetlidir. Bazı kişiler o an uğraşmak istemez ve makyajlarını silmeden yatar ve ertesi gün sabah kalktıklarında makyajlarını çıkartırlar. Ancak makyajla uyumak ciltte ve gözlerde birçok soruna neden olur. Bu sorunlar arasında mikrobik göz problemleri, cilt kuruluğu, akne, göz altında koyu halkalar ve kirpik dökülmesi yer almaktadır. Bu sorunlardan kaçınmak ve daha sağlıklı bir cilde kavuşmak için uykudan önce makyaj temizlenmelidir. Peki makyajı ne ile temizleyebiliriz? Makyaj temizleme söz konusu olduğunda, insanların aklına ilk gelen şey makyaj temizleme pamuğu oluyor. Ancak makyaj pamuğu sürdürülebilir olmadığı için iyi bir seçenek değildir. Burada en önemli nokta kendimize bakarken ve kendimizi güzelleştirirken atıklarımızla doğayı çirkinleştirmemektir. Makyaj pamuğu yerine cilt temizleme bezleri, makyaj temizleme yağları, jeller, ıslak mendiller ve yeniden kullanılabilir pamuklar kullanılabilir. Ancak bu ürünlerin de bazı sorunları vardır. Makyaj temizleme yağları her cilt tipi için uygun değildir. Yağlı cilde sahip bir kişi yüzünü yağ ile temizlemeye çalışırsa, yağ yüzünde komedonlara neden olacaktır.  Islak mendiller makyajı iyi çıkarmaz ve sürdürülebilir değildir. Cilt temizleme bezleri sürdürülebilirlik açısından çok iyi bir örnek olsa da hijyen açısından tartışmalıdır. El havlularının yarısı büyüklüğünde olan bu bezler hızlı tüketime ayak uyduramaz. Bu bezi kullandıktan sonra hemen iyice temizlemek ve iyice kurumasını sağlamak önemlidir. Cilt temizleme bezi kullanan bazı kişiler 2-3 kez kullandıktan sonra yıkadıklarını söylüyorlar. Bu hijyenik bir yol değildir. Makyaj kalıntısı olan bezde bakteri ürer. Nasıl cildimizde makyaj varken uyuduğumuzda bazı sorunlar ortaya çıkıyorsa, makyajımızı kirli bir bezle temizlediğimizde de bu sorunlar ortaya çıkar.

Verdiğim örnekler arasında hem cilt sağlığı hem de çevre dostu olan tek ürün yeniden kullanılabilir pamuklardır. Tekrar kullanılabilir pamuklar cilt temizleme bezleri ile neredeyse aynıdır. Aralarındaki tek ve en önemli fark boyutları ve paket içindeki sayılarıdır. Bir paket yeniden kullanılabilir pamuk satın aldığınızda, paketin içinde genellikle 7 adet yeniden kullanılabilir pamuk bulunur. Bu sayı markadan markaya artabilir ya da azalabilir. Bu sayede kullandıktan hemen sonra yıkamanıza gerek kalmaz. Peki yıkanabilir pamuğun tek özelliği bu mudur?

Bambu dünyanın en hızlı büyüyen bitkisidir. Ayrıca diğer bitkilere göre daha yüksek oranda karbondioksit emer ve daha yüksek oranda oksijen üretip salarlar. Bambu günde 40 cm’ye kadar büyüyebilir. [3] Bir bambu ormanındaki tüm bambular kesilse bile, ormanın tamamen yenilenmesi 5 yıl sürer. Bu nedenle bambu kullanmanın ekolojik bir zararı yoktur. Birçok yeniden kullanılabilir pamuk türü bambudan yapılır. Bu da üretim aşamasında çevreye verilen zararı en aza indirir. Bazı yeniden kullanılabilir pamuklar organik pamuktan veya organik pamuk ve bambu kombinasyonundan üretilmektedir. Organik pamuğun üretiminde hiçbir tarım ilacı kullanılmadığından, üretilen yeniden kullanılabilir pamuk hem sürdürülebilir hem de biyolojik olarak parçalanabilir. Bunun dışında bir paket pamuk almak isterseniz indirim dönemini yakaladığınız takdirde 15 lira gibi bir ücret ödersiniz. Bu paketlerin içerisinde 100 adet pamuk var. Bir hesap yaptığımızda günde 2 adet pamuk kullanırsanız yılda 730 adet pamuk kullanmış oluyorsunuz ve bunun için 7,5 paket pamuk almanız gerekiyor. Yeniden kullanılabilir pamukların fiyatları ise 60-130 lira arasında değişiyor. Neredeyse aynı fiyatlara daha az atıksız bir hayat yaşayabilirsiniz. Ayrıca yeniden kullanılabilir pamuklar, markasına bağlı olarak 1000-1750 adet pamuğa eşdeğerdir. Bu da 1 yıldan fazla bir süre boyunca ekstra pamuk almak zorunda kalmayacağınız anlamına geliyor. Daha önce de söylediğim gibi, yeniden kullanılabilir pamuk paketleri genellikle 7 adet yeniden kullanılabilir pamuk içerir. Pamuğun her iki tarafı da kullanılabildiği için 14 adet pamuğunuz olur. Tekrar kullanılabilir pamuğu 7 gün boyunca kullanabilir ve 7. günde pamuğu yıkayıp kurutabilirsiniz. Bu hijyeniktir ve daha az çaba gerektirir. Peki yeniden kullanılabilir pamuğu nasıl temizleyebilirsiniz? Bunu sizler için dermatoloji stajyeri Ecem Bezirgan’a sorduk. Bezirgan, tekrar kullanılabilir pamuğu temizlerken bazı püf noktaları olduğunu söyledi ve bunun aslında çok kolay bir adım olduğundan bahsetti. Pamuğu cildinize uygun pH’a sahip bir sabunla yıkayabileceğinizi söyledi. Bu pH oranı 5,5’tir. Bezirganın söylediklerine göre, sabun ile temizledikten sonra izopropil alkol ile dezenfekte ederseniz iki aşamalı bir temizlik yapmış olursunuz. Bu sayede hem lekelerden kurtulmuş hem de dezenfekte etmiş olursunuz. Yıkadıktan sonra iyice kurulamayı ve nemli olmadıklarından emin olmayı unutmayın. Çok iş gibi görünse de gelecek nesillere iyi ve yaşanabilir bir dünya bırakmak en büyük sorumluluğumuzdur. Bunun için alışkanlıklarımızdan kurtulmak ve daha az atıkla daha sürdürülebilir bir hayat yaşamak bizim elimizde.